Arrr, makkers! De schatkist van het rijk dacht slim te zijn door de accijns op tabak steeds verder op te schroeven, maar nu blijkt het schip vastgelopen te zijn. De prijs van een pakje sigaretten is zo hoog dat elke extra verhoging geen cent meer oplevert voor de staatskas. De rokers zijn niet gestopt met paffen, ze zijn gewoon overgestapt op het smokkelaarsleven en halen hun rookwaar massaal over de grens.
De douane vond het bewijs in de straten: bijna de helft van de gevonden pakjes heeft geen Nederlandse accijnszegel. In 2021 was dat nog 15 procent, nu is het 45 procent. De rest komt uit Duitsland, België, Luxemburg of is zelfs illegale namaak. De schatkist loopt daardoor jaarlijks 2,6 miljard euro mis, terwijl de rookwolken gewoon blijven hangen.
De rokers zijn slim geworden. Ze vergelijken prijzen als echte piraten en kiezen voor het goedkoopste alternatief, of dat nu uit het buitenland komt of van de zwarte markt. In Duitsland en België is een pakje soms de helft goedkoper, dus wie zijn longen wil vullen, vaart gewoon een stukje verder.
Toch zijn er ook stoppers: na de laatste accijnsverhoging gooide 7 procent van de rokers het roer om en stopte helemaal. Nog eens 22 procent is minder gaan roken, vooral omdat de prijs zo hoog is. Maar het grootste deel blijft gewoon doorpaffen, alleen niet meer via de Nederlandse kassa.
Sommigen roepen dat het verlagen van de accijns de smokkel zou stoppen, maar dat is volgens de Australische antitabak-piraat Simon Chapman klinkklare onzin. Zelfs in landen waar tabak spotgoedkoop is, tiert de illegale handel welig. Het enige wat echt helpt is strenge handhaving, want criminelen vinden altijd een gaatje in het systeem.
De tabaksindustrie strooit ondertussen met cijfers en rapporten, vaak overdreven en niet te controleren. Ze willen de accijns omlaag, maar onafhankelijke onderzoekers laten zien dat alleen stevige controles en boetes de smokkel kunnen indammen. In het Verenigd Koninkrijk daalde de duty gap juist door hard optreden, niet door lagere prijzen.
De EU probeert ondertussen de accijnzen tussen landen gelijk te trekken, zodat het grenseffect minder groot wordt. Bulgarije heeft alvast de accijns verhoogd, maar sigaretten blijven daar nog steeds spotgoedkoop. Tot de richtlijn echt wordt aangepast, blijft het een kat-en-muisspel tussen rokers, smokkelaars en de schatkist.
Dus, piraten van de rook: wie denkt de schatkist te vullen met hogere accijns, komt bedrogen uit. De echte winst zit in slimme handhaving en internationale samenwerking. Tot die tijd varen de rokers gewoon verder, op zoek naar de goedkoopste rookwaar aan de horizon!