Arrr, scheepsmaatjes van de medische wetenschap! In Amsterdam UMC zijn ze al 25 jaar de kapiteins van het opsporen van achtergebleven leukemiecellen bij acute myeloïde leukemie (AML). Maar nu hebben ze een nieuwe truc in hun piratenarsenaal: kunstmatige intelligentie, oftewel AI, die in een oogwenk de kwaadaardige cellen uit het bloed vist.
Tot nu toe moesten de analisten met flow cytometrie en handmatige inspectie als ware schatzoekers door bergen data ploegen. Dat kostte ze soms meer dan een half uur per monster, en altijd moest er een tweede matroos meekijken om fouten te voorkomen. Maar met het nieuwe AI-algoritme van Amsterdam UMC is die klus in drie seconden geklaard – sneller dan je “scheepsrat” kunt zeggen!
En het mooie is: deze slimme AI is net zo goed in voorspellen of de ziekte terugkomt als de oude handmatige methode. Uit onderzoek onder 399 patiënten blijkt dat wie resterende leukemiecellen heeft, ongeacht de methode, ongeveer even vaak een terugval krijgt. De voorspellende waarde van AI is dus vergelijkbaar met die van de menselijke analisten, maar dan zonder het eindeloze turen naar grafieken.
Het algoritme werkt als een piraat die met zijn verrekijker elk verdacht celletje spot. Eerst worden gezonde en zieke cellen automatisch gescheiden, daarna telt een statistisch model de cellen met afwijkende kenmerken. Zo elimineert AI het verschil tussen analisten en laboratoria, en krijg je altijd een eenduidig resultaat – geen gekibbel meer over wie het beste kan turen.
Soms zijn er verschillen tussen de handmatige en de AI-methode. Bij discordante gevallen bleek dat de AI soms cellen negeert die bij handmatige analyse als verdacht worden gezien, maar die eigenlijk horen bij het herstel van het beenmerg. En andersom kan AI nieuwe celpopulaties opsporen die de analisten over het hoofd zien. Zo helpt de digitale piraat om de schatkaart steeds verder aan te vullen.
De AI-methode is niet alleen razendsnel, maar ook klaar voor de toekomst. Nieuwe apparatuur levert straks nog meer data per meting, en handmatig analyseren wordt dan een onmogelijke klus. Dankzij AI kunnen analisten hun tijd besteden aan specialistische taken en extra meetmomenten, terwijl de computer het routinewerk overneemt.
Voordat deze digitale piraat standaard aan het roer komt te staan, zijn er nog wat validatiestudies nodig. Maar de eerste stap naar klinische implementatie is gezet. Met een kleine trainingsset kan het algoritme makkelijk in andere ziekenhuizen worden ingezet, zonder dat je hoeft te worstelen met lastige data-uitwisseling of technische hobbels.
Kortom, de AI-piraat vaart voortvarend richting de kliniek. Sneller, efficiënter en minstens zo betrouwbaar als de oude garde. Wie weet wat voor nieuwe schatten hij nog zal ontdekken in de zee van cellen – het avontuur is nog maar net begonnen!