Aye, matrozen van het vasteland! Zet je snorharen schrap, want in het hoge noorden waait de schoonste lucht van heel Europa. Stockholm, Helsinki en Reykjavik voeren de ranglijst aan als ware kapiteins van frisse adem. De Finse stad Oulu spant de kroon, terwijl Slavonski Brod in Kroatië onderaan bungelt als een roestige anker.
Wie de kaart van het Europees Milieuagentschap bekijkt, ziet het meteen: hoe noordelijker je vaart, hoe blauwer de lucht. Naar het zuiden en oosten kleurt het steeds vaker oranje en rood, alsof daar de rook van een piratenschip hangt. In België scoort Namen het beste, gevolgd door Luik en Charleroi. Oostende mag zich de frisse bries van Vlaanderen noemen, maar Antwerpen zakt als een lekke sloep naar plek 410.
Zweden steekt met kop en schouders boven de rest uit. Dankzij streng milieubeleid en gunstige ligging is de lucht er schoner dan het dek van een pas gepoetst schip. Uppsala en Umeå zijn de parels van het land, waar fijnstof nauwelijks voet aan wal krijgt. Stockholm en Göteborg hebben milieuzones en tolheffing ingevoerd, en plannen zelfs om diesel- en benzinewagens helemaal te verbannen. Dat heeft al duizenden vroegtijdige sterfgevallen voorkomen – een zeemansleven gered door schone lucht!
Amsterdam doet het niet slecht met plek 90, een flinke sprong vooruit door milieuzones en meer laadpalen voor elektrische schepen – eh, auto’s. Toch blijft de stad achter door haar drukke ligging en industrie. Fijnstof is nog steeds een venijnige vijand, met jaarlijks 240.000 doden in de EU. De WHO hanteert strenge normen, en maar weinig steden halen die.
Het Europees Milieuagentschap houdt de luchtkwaliteit nu bijna realtime in de gaten, met data van 3500 meetstations en de Copernicus Atmospheric Monitoring Service. Vroeger was de info een dag oud, nu weet je binnen een uur hoe fris de wind waait. Zo kunnen kapiteins en landrotten sneller koers zetten naar gezondere lucht.
Dit alles past perfect bij SDG 3: Goede gezondheid en welzijn. Schone lucht is van levensbelang, en de Scandinavische steden bewijzen dat een gezonde omgeving geen sprookje is. Dus hef het glas op het hoge noorden, waar de zeewind je longen schoon blaast en je leven verlengt. En wie weet, als we allemaal het roer omgooien, varen we ooit met z’n allen onder een blauwe hemel!